FİLİZ KATMAN (1*)
Fahrettin Altun’un Global Belirsizlik Çağında İstikrarlaştırıcı Güç: Türkiye başlıklı çalışması, Türkiye’nin yakın tarihine bir bakış açısı sunmasıyla öne çıkan kitaplardan birisi olarak karşımıza çıkmakta. Müellifin girişte belirttiği ‘Batılılaşma’ meta anlatı tabiri ile çizilen çerçeve öne çıkıyor. Kitabın ayırt edici özelliklerinden birisi de muharririn 2000’lerin başında Türkiye’nin “dışarıdan yönlendirilen, krizlerle uğraşmaya devam eden bir ülke mi yoksa biriken problemlerine yapısal tahliller bularak milletlerarası arenada varlık ve sav sahibi bir aktör mü olacağı” sorusuna karşılık niteliğinde bir eser olma savı. Kapsamlı önsöz ile başlayan kitapta tahlilin siyaset üretme problemi olduğuna vurgu yapılarak ‘kurumsallaşma arayışındaki dönüşümün dış siyasete yansımalarının’ ele alındığı belirtilmektedir. Giriş kısmında tabir edilen ‘belirsizlikler sarmalı’ tabiri durum tespiti içermesi açısından isabetli bir söz olarak karşımıza çıkıyor. Güncel ve de uzun vadede önemini kaybetmeyecek üzere görünen tematik mevzular üzerine yazılmış bölümlerle devam ediyor.
Giriş bölümünü takip eden “Uluslararası Toplumun Kalkınma Yardımlarındaki Başarısızlığı” isimli birinci kısımda tüm dünyayı derinden sarsan koronavirüs salgınına da değinerek mukayeseli bir biçimde insani yardımlar konusunda Türkiye’nin sergilediği başarılı performansın temel ögelerini ele almasıyla öne çıkarken yapılması gerekenlerle ilgili bir sonuç kısmıyla geleceğe de işaretler bırakıyor. “Uluslararası Kurumların İflası” isimli ikinci kısım ise yakın periyotta yaşanmış memleketler arası krizlerde Birleşmiş Milletler başta olmak üzere milletlerarası ve/veya bölgesel örgütlerin performansını ‘İsrail-Filistin ihtilafı, Suriye İç Savaşı, NATO, Global Sıhhat Krizi’ başlıkları altında ele alırken ‘Türkiye’nin Islahat Önerileri’ başlıklı sonuç kısmıyla tekrar geleceğe ışık tutmaktadır. Üçüncü kısım olan “Dünyadaki Kronik Çatışmalar” başlığında ise ‘Kıbrıs, Suriye, Irak, İran, Libya, Ukrayna’ özelinde Türkiye’nin izlediği dış politikayı ele almaktadır. Dördüncü kısım ise “Radikal Milliyetçilik, Popülizm ve İslamofobi’nin Yükselişi” başlığında kullandığı ’21. Yüzyılın Kanseri’ tabiriyle değerli bir bahse parmak basarak durum tespiti yapmaktadır. Sonuç kısmında ‘uluslararası sistemin mevcut haliyle bölgesel çatışmalar, göç ve global eşitsizlikler üzere nispeten tanıdık meydan okumalara ilaveten siber hatalar, uzayı toprak olarak sahiplenmek için verilen çaba, iklim değişikliği, etraf felaketleri ve bulaşıcı hastalıklar üzere yeni tehditler ile çaba etmek için yetersiz olması nedeniyle gereksinim duyulan ıslahatların geciktirilmesi hem insanların tehlikelerle müsabaka ihtimalini hem de çekilen düşüncelerin dozunu artırdığı’ belirtilerek ‘küresel güç istikrarında yaşanan değişimler sonucunda yeni iktidar merkezlerinin oluştuğu’na dikkat çekilerek ‘dünyanın lojistik açıdan ek kritik pozisyonlarından birine sahip olan Türkiye’nin bu durumunun tıpkı vakitte bölgesel çatımalar, göç ve istikrarsızlık üzere baskı ögelerini da beraberinde getirdiği’ne dikkat çekilerek ‘Türkiye’nin yaklaşık yirmi yıldır global iş birliği ile memleketler arası nizama yönelik ıslahatların savunucusu olduğu’ söz edilmektedir. Bu istikrarlı bakış açısı kitabın Türkiye’nin bu pozisyonuyla hem fırsatlara hem de tehditlere açık olduğunun altını çizmektedir. ‘Türkiye’nin memleketler arası düzenşn aktifliğini ve kıymetini artıracak somut teklifleri kayda geçirmesi’ ile kitap hem günümüze hem de geleceğe ışık tutma gayesini taşımaktadır.
Yazarın önsözde belirttiği “Türkiye as a Stabilizing Power in an Age of Turmoil” ismiyle Washington D. C. ve Londra’da yayınlanan kitabın genişletilmiş Türkçe versiyonu olarak kitap yabancı lisanda yayınlanan bu çeşit kitapların Türkçe’ye de kazandırılması konusunda da değerli bir açığı doldurmaktadır.
(1*) Dr. Öğr. Üyesi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Bağlantılar (İngilizce) Kısmı Erasmus+ Koordinatörü; Güç Siyasetleri ve Piyasaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü