Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin başkanları, doğal gaza tavan fiyat uygulanması konusunda muahede sağlayamazken, tavan fiyatın muhtemel sonuçlarını belirlemek üzere çalışmalar yapılmasına karar verdi.
AB üyesi 27 ülkenin devlet yahut hükümet liderlerinin iştirakiyle Brüksel’de gerçekleştirilen AB Başkanlar Tepesi’nin güç konusundaki birinci gün oturumları tamamlandı.
Toplantı bitiminde açıklamalarda bulunan AB Komitesi Lideri Ursula von der Leyen, “Enerji fiyatları konusunda çalışmaya devam etmek için çok yeterli ve sağlam bir yol haritamız var. Önderler bu bahiste stratejik yönlendirmede bulundular.” tabirini kullandı.
Von der Leyen, toplantıda kimi başlıkların ağır biçimde tartışıldığını belirterek, “Bunlardan birincisi ortak gaz alımı konusu. Burada başkanlar, şirketlerin ortak gaz satın almak için konsorsiyum oluşturmaları ve güçlerini birleştirmek için birlikte çalışmalarına müsaade verme fikrini çok desteklediler.” diye konuştu.
Ortak gaz alımı kapsamında toplam talebin yüzde 15’lik kısmının zarurî olarak birlikte yapılacağını anlatan von der Leyen, çok yüksek gaz fiyatlarının nasıl sonlandırılacağına odaklanıldığını anlattı.
Von der Leyen, başkanların TTF olarak isimlendirilen Avrupa gaz fiyatları referans ölçüsünü de değerlendirdiklerini, TTF’nin geçmişte yüklü olarak boru sınırı gazını yansıttığını, bugün ise pazarın değiştiğini söyledi.
“TTF artık gerçek piyasa durumunu yansıtmıyor. Bu nedenle, LNG fiyat durumunu daha güzel yansıtmak için tamamlayıcı yeni bir endeks geliştireceğiz.” diyen von der Leyen, LNG fiyat endeksi geliştirilinceye kadarki süreçte ise süreksiz bir önlem alacaklarını tabir etti.
Gaz piyasasına yeni mekanizma
“Gaz fiyatlarındaki çok artışları sınırlamak için bir piyasa düzeltme sistemi kuracağız.” sözünü kullanan von der Leyen, bu piyasa düzeltme sistemini aktif hale getirmek için yasal bir teklif hazırlamak için güç bakanlarıyla birlikte çalışacaklarını vurguladı.
Von der Leyen, toplantıda yüksek gaz fiyatlarının elektrik maliyeti üzerindeki tesirini sınırlamak için potansiyel bir sistem kurulmasını da ele aldıklarını, bu düzeneğin elektrik üretimlerinde gazın ağır olduğu ülkelere finansal tesirlerini tahlil edeceklerini belirtti.
AB Kurulu Lideri Charles Michel de “Enerji konusunda bir muahedeye vardık. Bu çok kıymetli bir adım. Kurul tarafından önerilen önlem paketi üzerinde bir mutabakat sağlandı.” tabirini kullandı.
Toplantıda önderlerin güç krizine yönelik ek tedbirleri değerlendirdiğine işaret eden Michel, üzerinde çalışılacak genel çerçevenin belirlendiğini söyledi.
Michel, güç konusundaki muahedenin ana çizgileri hakkında, “Avrupa’da güç arz güvenliğini garanti altına almak, fiyatları düşürmek ve talebi azaltmak için birlikte çalışmamız ve hareket etmemiz gerektiği konusunda kararlılık ve oybirliği var.” değerlendirmesinde bulundu.
Zirve sonuç bildirisi
AB Önderler Tepesi’nin sonuç bildirisinin, güç kısmı yayımlandı.
“Rusya’nın enerjiyi silah olarak kullanması karşısında AB, vatandaşlarını ve işletmelerini korumak ve hemen gerekli tedbirleri almak için birlik içinde kalacaktır” sözü kullanılan bildiride, önderlerin, güç krizi nedeniyle, Birlik genelinde talebin azaltılması, arz güvenliğinin sağlanması, haneler ve işletmeler için güç fiyatlarının düşürülmesi bahislerinde uğraşların ağırlaştırılması ve Tek Pazar’ın bütünlüğünün korunması gerektiğinde mutabık oldukları belirtildi.
Komisyon süratle somut teklifler hazırlayacak
Bildiride, AB Kurulundan ortak gaz alımı, gaz depolarının doldurulması ve emniyetli ortaklarla müzakerelerin hızlandırılması bahislerinde çalışmaları tamamlaması ve süratle somut teklifler hazırlaması istendiği kaydedildi.
Komisyondan, 2023’ün başına kadar gaz piyasasındaki şartları daha hakikat yansıtan yeni bir tamamlayıcı kriter belirlemesinin talep edildiği bildiride, fiyatları derhal sınırlamak için doğal gaz süreçlerinde süreksiz bir dinamik fiyat koridoru kurulması konusunda ve elektrik üretiminde gaz fiyatını sınırlamak için süreksiz bir AB çerçevesi belirlenmesi üzerinde çalışmalar yapması istendi.
Bildiride, piyasa şeffaflığını artırmak, likidite ezasını azaltmak ve gaz fiyatlarındaki oynaklığı artıran faktörleri ortadan kaldırmak için güç piyasalarının işleyişinde iyileştirmeler yapılmasına yönelik çalışmaların da ilerletilmesi talep edildi.
Yenilenebilir güç kaynaklarının ve ilgili şebekelerin yaygınlaştırılması ile müsaade prosedürlerinin kolaylaştırılmasının hızlandırılmasına dikkat çekilen bildiride, ikili mutabakatlarının yokluğunda ulusal, bölgesel yahut Birlik seviyesinde gaz kesintileri olması durumunda güçte dayanışma tedbirleri alınmasının değerinin altı çizildi.
Bildiride, güç tasarrufu konusuna uğraşların artırılması gerektiğini, geleceğe yönelik güç altyapısına yönelik yatırımların hızlandırılmasının ehemmiyetine işaret edilerek, “AB Kurulu, Komitesi bir tesir değerlendirmesi de dahil olmak üzere elektrik piyasasının yapısal ıslahatı üzerindeki çalışmaları hızlandırmaya davet eder.” sözü yer aldı.
Öte yandan AB ülkelerini güç bakanları alınacak önlemleri ve gaza tavan fiyat konsunu görüşmek üzere 25 Ekim’de toplanacak.
Komisyon paketi
AB Komitesi bu hafta Avrupa’daki güç krizine yönelik yeni önlemleri içeren bir paket hazırlamıştı.
Paket, üye ülkelerin muhakkak bir ölçüsü mecburî olacak biçimde ortak gaz alımı gerçekleştirmesine, güçte zarurî dayanışma gösterilmesine, likidite badiresi yaşayan güç firmalarına mali dayanak sağlanmasına ve yüksek gaz fiyatlarını düşürmek için Avrupa doğal gaz borsalarında acil durumlarda fiyatları sonlandıracak bir sistem kurulmasına yönelik ögeler içeriyordu.
Von der Leyen, İspanya ve Portekiz’de uygulanan “elektrik üretiminde kullanılan gaza tavan fiyat” uygulamasının AB genelinde değerlendirilebileceğini de açıklamış lakin bu hususta somut adım atmamıştı.
Öte yandan, AB Komitesi’nin son güç paketinde pek çok üye ülkenin talep ettiği ithal doğal gaza direkt tavan fiyat getirilmesi yer almamıştı.
15 ülke gaza tavan fiyat istiyor
Aralarında Fransa, İtalya, İspanya ve Belçika’nın da bulunduğu AB üyesi 15 ülke, ithal doğal gaza tavan fiyat uygulamaya yönelik bir plan hazırlanmasını istiyordu.
Almanya, Hollanda, Danimarka ve birtakım ülkeler ise bu kademede doğal gaz fiyatlarına tavan getirilmesi fikrine sıcak yaklaşmıyordu. Gaza tavan fiyat getirilmesinin güç arz güvenliğini riske sokacağı görüşünde olan bu ülkeler, uygulamanın bilhassa kış aylarında doğal gaz tedarikine ziyan verebileceğini değerlendiriyordu.