Çok güllük gülistanlık değilse de bölgede aramızın güzel olduğu tahminen de tek ülke olan Mısır’la bozulan ilgilerimizin düzelmesi için tekrar sarsıntı “imdada yetişmiş” görünüyor. Yani sarsıntı diplomasisi, AKP Genel Başkanı’nın, “değerler politikası” üzerine inşa ettiği dış siyaset uyarınca hiçbir neden yokken kopardığı bağlantıları tahminen de başlatacak bir milad olabilir. Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükrü’nün Ankara ziyareti bu çerçevede oldukça dikkat cazibeli.
Neler demişti neler
Anımsayalım; 2013 yılında Tayyip Erdoğan‘ın “iyi münasebetler içinde olduğu” Müslüman Kardeşler takviyeli Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin devrilmesinin akabinde Ankara ile Kahire diplomatik münasebetlerini kesmişti. Tayyip Erdoğan, Mursi’yi deviren darbenin önderi Abdülfettah es-Sisi ile ilgi kurmaktan, hatta yan yana gelmekten kaçınmıştı. Erdoğan’ın 2019 yılında Türkiye Diyanet Vakfı’nın bir ödül merasiminde yaptığı konuşmada, “Beni Sisi ile çok barıştırmak isteyenler var, asla kabul etmiyorum” dediği akıllardadır.
Ancak “reel politika” bu çeşit çıkışlara aldırmaz. O denli bir ağır basar ki hayatın gerçekleri, lafı ettiğiyle kalır kişi. İstanbul Belediye Başkanlığı seçimlerinde kendi partisinin rakibini kastederek “Pazar günü Sisi mi diyeceğiz, Binali Yıldırım mı diyeceğiz?” diyecek kadar kendini kaybeden AKP Genel Lideri, geçen yıl Katar’da Dünya Kupası’nın açılışı hasebiyle önderlere verilen resepsiyonda, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi ile selamlaşıp tokalaşınca, o lafları eden kendisi değilmişçesine, “bir süreç başlayabilir demiştik. Bu türlü bir sürecin başlaması için burada bir adım atılmış oldu ve güzeliyle görüşmeleri yaptık” diyebilmişti.
İki ülkenin içinde bulunduğu durum, yakınlaşmayı mümkün kılacak bir tahlil bulunmasını gerektirecek kadar karışık. Buna karşın Sisi ile tokalaştı diye çok sevinen Genel Lider Mısır’la münasebetleri düzeltemedi. İşte bu noktada devreye giren Zelzele Diplomasisi sayesinde Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükrü ülkesinin dayanışmasını göstermek, toparlanma süreçlerini desteklemek hedefiyle Suriye’nin yanı sıra Türkiye’yi de ziyaret etti. Son on yılda ülkeye gelen birinci Mısırlı Bakan olma özelliği var Şükrü’nün.
Ticari ilgiler sürdü
Aslında, Genel Başkan’ın ettiği onca hakarete karşın bir yandan da Mısır’la ekonomik alakalarını sürdürdü Türkiye. Mısır’ın da Türkiye’nin de ekonomik durumları son derece zayıf. İki ülke 2021 yılından bu yana bilhassa ticari bahislerde giderek yakınlaşmaya başladı. Türk hükümeti Kahire ile yakınlaşmayı bir öncelik olarak görse de Erdoğan’ın Müslüman Kardeşler ile alakaları diplomatik münasebetlerin normalleşmesinde önemli bir pürüz olmayı sürdürüyor.
Öfkeli konuşmalar, tehditler bir yere kadar. Enflasyon, Türk lirasının paha kaybı, yaşanan iç kriz, nihayet sarsıntı felaketi Ankara’yı Kahire’ye hakikat da itti. Yeniden yüksek enflasyona sahip olan, Milletlerarası Para Fonu’ndan (IMF) yardım alan Mısır da Türkiye ile karşılıklı fayda sağlayacak bağlantılar geliştirmek için bir fırsat olarak gördü sarsıntısı.
Mısır, Suriye ile de yeni sayfa açmak üzere
Depremden sonra Ankara’yla ortak olma, on yıldır gergin olan ilgilerde ileri bir adım atma imkanını yakalamış olan Mısır tıpkı vakitte Suriye’yle de yeni bir sayfa açmak üzere. Ülkemizde resmi olarak 45 bin cana mal olan zelzele Suriye’de de büyük yıkıma neden oldu. Şükrü, Savaşın başladığı 2011 yılından bu yana hiçbir üst seviye Mısırlı yetkilinin gitmediği Suriye’ye gitti. Bu, bölgedeki pek çok ülkenin Arap Birliği’ne tam olarak geri dönmeyi hedefleyen Şam’la alakaları olağanlaştırdığı bir ortamda oldukça kıymetli bir adım elbette.
Mısır, Türkiye’den giden değerlendirmelere sert karşılık vermiş, Ankara’ya, bağlantıların düzelmesini sağlayacak müzakereler için 12 husustan oluşan istekler listesi iletmiş, bu isteklerin yerine getirilmesinden sonra “görüşebileceklerini” duyurmuştu. Lakin, siyasi olarak batının tüm dayanağını alsa da ekonomik açıdan güç durumda olan Mısır da, Erdoğan’a karşın, Türkiye ile münasebetlerin düzeltilmesi konusundaki sert tutumunu yumuşatmış oldu.
Mursi’nin devrilmesinden sonra aşikâr ki olana bitene “değerler” açısından, yani “ilkesel” bakarak Mısır’la bağları koparan AKP Genel Lideri için ne değişti de “Kahire ile normalleşme”ye bu kadar sevinir oldu?
Mevcudu bozup tekrar onarmaktan zevk almış olabilir lakin ülke kimsenin “yap-boz” tahtası değil. Kimsenin “paşa gönlüne” nazaran “politika” belirlenemez. “Tek adam rejimi”nde olur bunlar.
“Tek adam rejimi”nde miyiz yoksa?