ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Çin’in en kıdemli diplomatı, Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkezi Dış Münasebetler Kurulu Ofisi Yöneticisi Vang Yi ile görüştü.
Beyaz Saray’dan ve Çin tarafından yapılan yazılı açıklamalarda, Sullivan ile Vang’ın 10-11 Mayıs’ta Avusturya’nın başşehri Viyana’da bir ortaya geldiği bildirildi.
Görüşme, Washington ile Pekin ortasında, şubatta Çin’e ilişkin yüksek irtifa balonunun ABD hava alanına girmesi nedeniyle yaşanan kriz ve Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın Çin’e yapmayı planladığı ziyareti iptal etmesinden bu yana yapılan en üst seviye diplomatik temas oldu.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, tarafların ABD-Çin ikili bağlantılarındaki kıymetli hususların yanı sıra global ve bölgesel güvenlik sorunları, Rusya-Ukrayna Savaşı ve Tayvan Boğazı’nın iki yakası ortasındaki münasebetler hakkında “samimi, somut ve yapıcı” görüşmeler gerçekleştirdikleri kaydedildi.
Tarafların, ABD Lideri Joe Biden ve Çin Devlet Lideri Şi Cinping’in Kasım 2022’de Endonezya’da düzenlenen G20 Doruğu’nda yaptıkları görüşmede varılan anlayış birliği doğrultusunda stratejik bağlantı kanallarını sürdürme konusunda anlaştıklarının belirtildiği açıklamada, “Bu toplantı, açık irtibat kanallarını sürdürmek ve rekabeti sorumlu bir biçimde yönetmek için devam eden uğraşların bir kesimiydi.” sözüne yer verildi.
Başkan Biden, dün, Çin Devlet Lideri Şi ile beklenen muhtemel görüşmesi hakkında, “ilerleme kaydedildiğini” tabir etmişti.
Görüşmeye ait Çin tarafından yapılan açıklamada ise, tarafların Çin-ABD bağlantılarının önündeki manilerin kaldırması ve istikrarın korunarak berbata gidişin önlenmesi için görüş alışverişinde bulunduğu belirtildi.
İki yetkilinin, Asya-Pasifik bölgesindeki durum, Ukrayna krizi ve ortak ilgi alanı olan başka milletlerarası ve bölgesel sorunlarda değerlendirmelerde bulunduğu aktarılan açıklamada, Vang’ın Çin’in Tayvan konusundaki tavrını yinelediği kaydedildi.
Açıklamada, tarafların, iki ülkenin üst seviye diplomatı ve güvenlik yetkilisi ortasındaki bu stratejik irtibat kanalından faydalanmayı sürdürmesi konusunda mutabakata vardığı vurgulandı.
Vang Yi’den evvelki ÇKP Dış Alakalar Yöneticisi Yang Cieçi, Sullivan ile 2021’de ve 2022’de Biden ile Şi ortasındaki telefon ve videokonferans görüşmeleri öncesinde hazırlık için Zürih’te ve Roma’da görüşmeler gerçekleştirmişti.
Vang ile Sullivan’ın son görüşmesinde de Biden ile Şi ortasındaki yeni temasın hazırlıklarının yapıldığı varsayım ediliyor.
ABD ile Çin ortasındaki diplomatik bağlar şubattaki balon krizinin akabinde kesilmişti. İki ülke ortasında ayrıyeten ABD’nin Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Tayvan ile münasebetleri, Çin’e teknoloji alanında getirdiği kısıtlamalar ve iki ülkenin Ukrayna krizindeki tavır farklılıkları nedeniyle uyuşmazlıklar yaşanıyor.
ABD Savunma Bakanlığı, 3 Şubat’ta Çin’e ilişkin olduğu argüman edilen yüksek irtifa istihbarat balonunun ABD ana kıtası üzerinde uçuş yaptığının ve Montana eyaletinde ortalarında nükleer başlık ve uzun menzilli füze depolarının olduğu kimi hassas askeri tesislerin üzerinden geçtiğinin tespit edildiğini bildirmişti.
Çin, balonun ülkeye ilişkin sivil bir hava aracı olduğunu, meteorolojik araştırma için kullanıldığını, denetim kabiliyeti hudutlu olduğundan rüzgarlarla sürüklenerek ezkaza ABD hava alanına girdiğini ileri sürmüştü.
Çin’in açıklaması Washington’ı tatmin etmemiş, Dışişleri Bakanı Antony Blinken Çin’e yapmayı planladığı ziyareti iptal ederken, balon 4 Şubat’ta, Lider Joe Biden’ın buyruğuyla Atlantik Okyanusu üzerine çıktığında, ABD kara sularında ABD ordusuna ilişkin savaş uçağınca vurularak düşürülmüştü.
Pekin idaresi, “sivil insansız hava aracına güç kullanarak müdahale ettiği” gerekçesiyle ABD’yi protesto etmişti.
