BDDK’nın TL ticari krediler için şirketlere döviz sınırlaması getirmesi piyasayı ve döviz kurlarını sarstı. Ekonomistlerden karara ait dikkat çeken yorumlar geldi.
Yüksek enflasyon, yüksek cari açık ve düşük rezerv nedeniyle döviz kurları üzerindeki baskı artarken, hükümetten üst üste adımlar gelmeye devam ediyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) dün akşam piyasalar kapandıktan sonra açıkladığı karar, döviz kurlarında sert dalgalanmayı da beraberinde getirdi.
TİCARİ KREDİDE DÖVİZ ŞARTI
BDDK kararına nazaran, döviz varlıklarının TL karşılığı 15 milyon TL’yi aşmayan şirketlere kredi kullanım durumunda vade boyunca döviz varlıklarını 15 milyon TL’nin üzerine çıkarmama koşulu getirildi.
15 milyon TL üzeri döviz nakdi varlığı bulunan şirketler ise bu varlıkları etkinlerinin ya da satış hasılatının yüzde 10’unu aşması durumunda yeni nakdi TL ticari kredi kullanamayacak. Bu pürüzü aşmak için şirketin döviz satması gerekecek.
Daha evvel, bankalardan, verdikleri kredilerin dövize gitmemesini takip etmelerini ve bu hususta şirketlerden taahhüt almalarını isteyen, ihracat ve turizm gelirlerinin yüzde 40’ının da TL’ye çevrilmesi kaidesi getiren hükümet, bu tarafta daha sert bir önlem almış oldu.
DOLAR SERT DÜŞTÜ
Karar, TL ticari kredi kullanmak isteyen kimi şirketleri döviz satmak ya da yeni döviz almamak zorunda bırakacağı için döviz kurları geriledi. Kurlardaki gerilemede Merkez Bankası ve kamu bankalarının örtülü müdahalesinin de katkısının olabileceği düşünülüyor.
Kararın öncesinde 17,35 düzeylerinde olan dolar/TL, karar sonrasında 16,50’lere kadar geriledikten sonra bu sabah 16,90’ın üzerine çıktı.
Yine karar öncesi 18,30 düzeylerinde olan Euro/TL de, karar sonrasında 17,40 düzeylerini gördükten sonra bu sabah 17,80’lerin üzerine çıktı.
‘GÜLE GÜLE 32 SAYILI KARAR’
Ekonomist Mahfi Eğilmez, kararın akabinde Twitter hesabından “Güle güle 32 Sayılı Karar” iletisini paylaştı.
Eğilmez’in işaret ettiği ‘Türk parası değerini muhafaza hakkında 32 sayılı karar’, 1989 yılında çıkarılmış, bu kararla sermaye hareketleri özgür bırakılmış, döviz süreçleriyle ilgili yasak ve sınırlamalar kaldırılmış, TL konvertibl (çevrilebilir) bir para ünitesi haline gelmişti.
Eğilmez, 23 Haziran tarihinde şahsî bloğunda yayımladığı yazısından, kelam konusu 32 sayılı kararı şu tabirlerle özetlemişti:
“Bu karar; 1567 Sayılı Kanun ile yurda ithali ve yurttan ihracı kısıtlanan (hatta bir manada yasaklanan) döviz, tahvil, pay senedi, pahalı madenler vb. ithal ve ihracını hür bıraktı. Böylelikle Türkiye, sermaye hareketlerinin yasaklanması/kısıtlanmasından sermaye hareketlerinin hür bırakılmasına geçmiş oldu. Bu kararla Türkiye’deki bireylerin, kurumların döviz bulundurmaları, deviz hesabı açabilmeleri, yurt dışına döviz transferi, pahalı madenlerin, taşların ihraç ve ithali, ihracat bedellerinin tasarrufu hür bırakılmış oldu. TL’nin yabancı paralar karşısındaki kıymeti konusunda yetki Merkez Bankasına verildi. Böylelikle TL, konvertibl para haline geldi.”
TİCARET DURURSA…
Türk Endüstrici ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, şahsî Twitter hesabından paylaştığı iletide, dün akşam BDDK kararına ait Gizem “Doğru iktisadi siyasetler uygulamak yerine, arkası sıra regülasyonlarla ekonomiyi idame ettirmeye çalışıyoruz. Bu son uygulamalarının hiçbir tanesi orta vadede ne sürdürülebilir ne de iktisada katkı sağlar. Gün sonunda ticaret durursa kime ne yararı olacak?” dedi.
Gelecek Partisi İktisat Siyasetleri Lideri Kerim Rota da karara ait paylaştığı bildiride, “Şirketlerin hesaplarında tasarruf gayeli 1 milyon dolar bile tutmasına tahammül edemez hale düşmüşler. Artık bir sonraki adımı beklemekten ötürü bozulacak beklentiler, kısa vadeli kazanımlardan çok daha zehirleyici olacak. Yeni iktisat modeli dedikleri 1970’lere dönüşmüş” sözlerini kullandı.
ARJANTİN BENZETMESİ
Ekonomist Murat Kubilay da “Bugünķü BDDK kararıyla, yani ticari şirketlerin TL cinsi kredi kullanımlarına fiili döviz bozma kuralı gelince, yarı Arjantin diye söz ettiğim kısmi sermaye denetimlerine düzgünce geçilmiş oldu” dedi ve “Tabii bunun sonucu da muhtemelen daralan iktisat olacak ama bunu yaşayıp görecekler” ikazında bulundu.
15 milyon TL karşılığı döviz, orta uzunluk KOBİ’leri bile etkileyebilecek bir hudut olarak görünüyor” diyen HSBC Portföy Başekonomisti İbrahim Aksoy, “TL kredi kullanmadan şirketlerin çalışması neredeyse imkansız olacağı için şirketler kıymetli ölçüde döviz satmak ya da kur muhafazalı mevduata geçmek zorunda kalabilir” tabirlerini kullandı.