Aysel YÜCEL / SEYİR DEFTERİ
Tarihte ilk defa konteyner gemi siparişleri, tanker ve kuru yükü geçerken, Türk yatırımcılar da oyuna dahil oldu. Sadece filo yatırımı değil, 22 yıl sonra yeniden bir Türk tersanesi konteyner gemisi inşa etmek için harekete geçti. Kalkavan Ailesi’nin sahip olduğu Sedef Tersanesi, aynı gruba bağlı Turkon Lines için iki adet konteyner gemisi inşa edecek.
Pandemiyle birlikte küresel tedarik zincirinde ortaya çıkan konteyner krizi, bu alandaki gemi yatırımlarını da hızlandırmıştı. Pandemi döneminde 10 kata yakın artan navlunla tarihi kârlılıklara imza atan armatörler, gemi siparişleriyle de rekor kırdı. Denizcilik sektörünün önde gelen uluslararası araştırma şirketi Clarksons Research’ün geçtiğimiz günlerde yayımladığı raporuna göre, 2020 yılının son çeyreğinden bu yana dünya çapındaki tersanelerin sipariş defterine giren konteyner gemi sayısı 900 adete ulaştı. Bu gemilerin toplam tonajı ise 7 milyon TEU (76 milyon DWT). Aynı dönemde kuru yük gemi siparişi ise 69 milyon DWT, tanker siparişleri 35 milyon DWT’de kaldı. Türk armatörler de konteyner gemi filosunu büyütüyor.
Geçen yıl OBA Makarna gibi sektör dışından gelen oyuncuların da yatırımlarıyla yüzde 15’e yakın büyüyen Türk sahipli konteyner gemi filosu için yeni siparişler de verilmeye devam ediyor. Son olarak denizciliğin köklü yatırımcılarından Kalkavan Ailesi’nin sahip olduğu Turkon Line’ın iki konteyner gemi siparişi verdiği öğrenildi. Kalkavan Ailesi sadece filoyu büyütmüyor, konteyner gemi inşasına da geri dönüyor. Turkon Line, iki adet 4 bin TEU’luk konteyner gemisini yine Kalkavan Ailesi’nin sahip olduğu Tuzla’daki Sedef Tersanesi’nde inşa ettirecek. Gemi, 2024 yılında teslim edilecek. Böylece 22 yıl sonra yeniden Türkiye’de bir konteyner gemisi inşasına başlanacak.
Türk tersaneleri 2008 yılında küresel çapta yaşanan ve denizciliğe büyük darbe vuran ekonomik kriz sonrası Uzakdoğulu tersanelerle rekabet edemediği için tanker, kuru yük ve konteyner gibi ticari gemilerin inşasına son verip balıkçı gemileri ve römorkörler gibi özel amaçlı tekne inşasına yönelmişti. Türkiye’de son konteyner gemisini de yine Sedef Tersanesi inşa etmişti. Tersane, 2008 yılında aldığı konteyner gemi siparişini, 2010 yılında suya indirmişti.
Tanker siparişleri 25 yılın en düşük seviyesinde
Küresel çapta konteyner gemi siparişleri rekor kırarken, tankerler ve dökme yük gemilerinde ise tarihi düşüş yaşanıyor. Tanker ve kuru yük gemileri dünya filo kapasitesinin yüzde 75’ini oluşturuyor, ancak yeni inşa anlaşmaları sınırlı. Clarksons Research’ün raporuna göre, küresel tanker sipariş defteri son 25 yılın içinde en düşük seviyesine geriledi. Filo kapasitesinin sadece yüzde 5’i gibi rekor bir düşük seviyede. Kuru yük gemiler ise 18 yılın en düşük seviyesinde bulunuyor. Operasyonel dökme yük gemilerin ve tankerlerin kapasitesinin 2023’te yüzde 1’in de altında artış göstereceği DWT bazında toplam filonun yüzde 1.7 büyüyeceği öngörülüyor.