ODTÜ Robotik ve Yapay Zeka Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin 2022 yılında başlattığı ‘KOVAN 4.0’ projesi kapsamında, arıların davranışları yapay zeka ve dijital teknoloji kullanılarak izlendi. 9 kişilik Ar-Ge takımı tarafından yürütülen TÜBİTAK takviyeli projede, tarım ilaçlarının tesirleri ve arıların karmaşık toplumsal davranışları incelendi.
Çalışmada, arıların randıman düşüklüğüne yol açan parazit varroa ile uğraşta kullanılan lityum tuzu ve amitrazın, arıların kovan sıhhatine ziyan verdiği saptandı. Fakat, ‘pelin otu’ üzere birtakım doğal kimyasalların arı davranışlarını etkilemediği belirlendi.
ARILARIN KUŞAĞI TÜKENİRSE YİYECEKLERİN YÜZDE 75’İNİ KAYBEDERİZ
Proje yürütücüsü Doç. Dr. Hande Alemdar, arıların ekosistem için hayati kıymete sahip olduğunu vurgulayarak, arıların kuşağının tükenmesinin sadece bal üretimini değil, yiyeceklerin %75’ini kaybetme riski doğurduğunu belirtti. Alemdar, proje kapsamında arıcıların arıları uzaktan takip edebilecekleri, problemleri tespit edebilecekleri bir sistem geliştirmeyi amaçladıklarını söyledi.
KOVAN TAKİBİ SİYASETÇİLERE REHBER OLABİLİR
Araştırma sonuçlarına nazaran, varroa parazitini öldüren lityum tuzu arıların davranışlarını bozarak kovan sıhhatini tehdit ederken, amitraz üzere kimyasalların da arı davranışlarını olumsuz etkilediği tespit edildi. Öte yandan, ‘pelin otu’ üzere kimi doğal tahlillerin arılar üzerinde olumsuz tesiri olmadığı görüldü.
Alemdar, bu cins araştırmaların siyaset yapıcılar için değerli bir rehber olacağını belirtti. Geliştirilen yapay zeka takviyeli sistem, arıların toplumsal davranışlarını ve kovan sıhhatini izleyerek daha sağlıklı kararlar alınmasına katkı sağlamayı amaçlıyor.