Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB), bu gece sabaha karşı Resmi Gazete’de yayınlanan iki yeni bildiri ile son faiz düşürme kararıyla irtibatlı olarak bankaları müşterilerine daha düşük faizle kredi vermeye zorlamak için yeni uygulamalar getirdi. 16 Eylülde yürürlüğe girecek olan birinci bildirimde bankalara verdikleri krediler için TL cinsi mecburî karşılık ayırma zorunluğu kaldırıldı.
Bununla temaslı ikinci bildiride ise bankalara TL cinsi zarurî karşılık yerine menkul değer bulundurma zorunluğu getirildi. Yani bankalar verdikleri kredilere karşılık hazine bonosu üzere devlet iç borçlanma senetleri tutacak. Fakat bu menkul değer tutma konusu da kredinin faizine nazaran kademelendirildi, düşük faizli kredi verenler daha az, yüksek faizli kredi verenler daha fazla menkul değer bulundurmak zorunda kalacaklar.
Kredi faizi oranı yüzde 29,38’i geçerse, banka verdiği kredinin yüzde 90’ına varan oranda menkul değeri depolamak zorunda kalacak. Kredinin faizi düştükçe zarurî karşılık olarak depolanacak menkul değerin krediye oranı da azalacak.
Merkez Bankası’nın finansal istikrarın desteklenmesi ve mali transfer düzeneğinin güçlendirilmesi maksadıyla hem varlık hem de yükümlülük kalemleri üzerinden mecburî karşılık ve menkul değer tesisi uygulamaları ile makro ihtiyati araç setini güçlendirdiği belirtilen duyuruda şu tabirlere yer verildi:
“Para Siyaseti Heyeti 26 Mayıs 2022 tarihli duyurusunda kıymetlendirme süreçleri tamamlanan teminat ve likidite adımlarının devreye alınacağını kamuoyu ile paylaşmıştır. Bu kapsamda 10 Haziran 2022 tarihinde yayımlanan 2022/20 sayılı Bildiri ile yabancı para mevduat/katılım fonu yükümlülükleri üzerinden Türk lirası cinsinden menkul değer tesisi uygulaması başlatılmıştır. Bu düzenleme kapsamında bankalar, Türk lirası mevduat/katılma hesaplarına dönüşüm gayelerine nazaran belirlenen oranlarda menkul değer tesis etmektedir. Birinci tesis 29 Temmuz 2022 tarihinde gerçekleşmiştir.
“SON PERİYOTTA POLİTİKA-KREDİ FAİZİ MAKASI AÇILDI”
Para Siyaseti Konseyi 18 Ağustos 2022 tarihli duyurusunda kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının gayesine uygun biçimde iktisadi faaliyet ile buluşmasının yakından takip edildiğini, son devirde bariz formda açılan politika-kredi faizi makasının mali transferin aktifliğini azalttığını belirtmiştir. Bu çerçevede Konsey, nakdî transfer düzeneğinin aktifliğini desteklemek üzere, makro ihtiyati siyaset setinin daha da güçlendirileceğini, kıymetlendirme süreçleri tamamlanan kredi, teminat ve likidite siyaset adımlarının da kullanılmaya devam edileceğini kamuoyu ile paylaşmıştır.”
“ZORUNLU KARŞILIK YÜZDE 30’A ÇIKTI”
Duyuruda, yapılan değerlendirmeler sonucunda, 23 Nisan 2022 tarihli duyuruda belirtilen zarurî karşılığa tabi krediler için yüzde 20 seviyesinde uygulanan zarurî karşılık tesisinin, uygulamanın aktifliğinin arttırılması maksadıyla bankalar için yüzde 30 oranında menkul değer tesisi ile ikame edilmesinin karara bağlandığı bildirildi.
30 Aralık 2022 prestijiyle 29 Temmuz 2022 tarihine nazaran yüzde 10 kredi büyüme oranını aşan kredi fiyatı kadar menkul değerin bir yıl boyunca tesis edilmesine karar verildiği kaydedilen açıklamada, hariç tutulan kredi tiplerinin harcama mukabili kullandırılmaması halinde menkul değer tesisine tabi olmasının kararlaştırıldığı söz edildi.
Duyuruda ayrıyeten bildirinin yayımı tarihinden itibaren 2022 yıl sonuna kadar kullandırılacak ticari nitelikteki kredilerde Merkez Bankası tarafından yayımlanan yıllık bileşik referans oranın 1,4 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi meblağının yüzde 20’si, 1,8 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi fiyatının yüzde 90’ı nispetinde menkul değer tesis edilmesine karar verildiği belirtildi.