“Ferit” ya da “Damat Ferit”i canlandırdığı Yeşilçam sinemalarında, sık sık Münir Özkul, Adile Naşit, Şener Şen ve Kemal Sunal ile başrolleri paylaşan ve unutulmaz sinemalarda rol alan oyuncu, direktör ve muharrir Tarık Akan’ın vefat yıldönümünde anılıyor.
Asıl ismi Tahsin Tarık Üregül olan sanatçı, Hüseyin Yaşar Üregül ile Yaşar Üregül çiftinin üçüncü çocuğu olarak 13 Aralık 1949’da dünyaya geldi.
Akan, subay olan babasının misyonu münasebetiyle Erzurum Dumlupınar İlkokulu’nda başladığı eğitimini Kayseri’de tamamladı.
Babasının emekliliğinin akabinde ailesiyle Bakırköy’de yaşamaya başlayan sanatçı, bir yandan akşamları Yıldız Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Kısmı’nda okurken, gündüz ise cankurtaranlık ve işportacılık üzere süreksiz işler yaptı.
Tarık Akan, 1970’te arkadaşlarının ısrarıyla girdiği “Ses” mecmuasının “Sinema Artist Yarışması”nda birinci olunca, Makine Mühendisliği kısmından ayrıldı ve Gazetecilik Yüksek Okulu’na girdi.
Sinemaya geçmeden evvel bir mühlet düğün salonlarında müdürlük, sandal kiralama üzere işlerle uğraşan Akan, direktör Mehmet Dinler’in “Solan Bir Yaprak Gibi” isimli sinemasıyla 1971’de sinemaya adım attı ve bu sinemanın akabinde Tarık Akan ismini kullanmaya başladı.
Uzun uzunluğu, yeşil gözleri ve sempatik usulüyle izleyenlerin beğenisini kazanan sanatçı, birebir yıl Sadık Şendil’in kaleme aldığı, Orhan Aksoy’un yönettiği “Emine” sinemasında, Filiz Akın ile başrolü paylaştı.
Bir periyot “Kartpostal Çocuk” olarak anılan Akan, direktörlüğünü Ertem Eğilmez’in yaptığı ve Türk sinemasının unutulmaz yapıtlarından olan 1973 üretimi “Canım Kardeşim” ile 1974 imali “Hababam Sınıfı”nda başrol oynadı.
Sanatçı, 1970-1975 ortasında, yılda 12 sinemada rol alarak Türk sinemasının unutulmaz isimlerinden biri haline geldi.
Oynadığı sinemalarda çoklukla “Ferit” ismini kullanan Akan, Gülşen Bubikoğlu ile “Ah Nerede”, Emel Sayın ile “Mavi Boncuk”, Hülya Koçyiğit ile “Sev Kardeşim”, Hale Soygazi ile “Gece Kuşu Zehra” filmilerinde rol aldı. Sinemalar, sinemaseverlerin ağır ilgisiyle karşılandı.
Tarzıyla 1970’li yıllara damgasını vurarak Yeşilçam’ın jönleri ortasına giren ve her rolün altından muvaffakiyetle kalkan Akan, 1977’de Zeki Ökten’in direktör koltuğuna oturduğu “Sürü” sinemasının akabinde politik sinemalarda rol almaya başladı.
Büyük bedel verdiği tiyatro direktörü ve muharriri Vasıf Öngören’in öğrencisi olan Tarık Akan, Cüneyt Arkın ile başrolü paylaştığı 1978 üretimi “Maden” sinemasına ait verdiği bir röportajda, şu sözleri kullanmıştı “O periyot Türkiye’nin en çok seyredilen sineması ve benim de en çok para kazandığım sinemadır. O devirde tüm sendikaların, emekçi sendikalarının her yerinde, dağ başlarına kadar çıkartılıp oynatılan bir sinemadır. Misyonunu çok hoş yerine getirmiştir. Sendikacılık, personellik, personel olmak, emek, sermaye nedir, açık ve net olarak altı çizilmiş olarak veren sinemalardan biridir.”
Sanatçı, 1979’da askere gitti, yedek subay olarak Denizli’de vatani misyonunu tamamladı.
Senaryosunu Yılmaz Güney’in yazdığı, Şerif Gören ile Güney’in yönettiği 1982 imali Altın Palmiye ödüllü “Yol” sinemasında de rol alan Akan, 1990’da ise Rıfat Ilgaz’ın birebir isimli yapıtından uyarlanan “Karartma Geceleri”nin başrolünde yer aldı.
Tarık Akan, 12 Eylül 1980 askeri darbesinin akabinde 1981’in başlarında, Almanya’da yaptığı bir konuşma yüzünden Türkiye’ye dönüşünde tutuklandı. 12 yıl mahpus istemiyle yargılanarak 2 buçuk ay hücre mahpusu cezası alan sanatçı, hapishane günlerini ve darbe sürecini 2002’de yayımlanan “Anne Başımda Bit Var” kitabında kaleme aldı.
Libya üretimi “Leyla ile Mecnun” sinemasında oynayarak memleketler arası sinemaya da açılan Akan, 1991’de Bakırköy’deki Taş Mektep isimli ilkokulun ortaklarından biri oldu, 1995’te Aziz Nesin’in vefatından sonra “Nesin Vakfı” başkanlığını devraldı.
Usta sanatçı, 1997’de direktör Yusuf Kurçenli ile hayata geçirdiği “Antika Talanı” isimli belgeselin seslendirmesini de yaptı.
Sanatçı ayrıyeten Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı ismine “Atatürk’ün Alev Çiçekleri” ve Nazım Hikmet bahisli “Işık Yontucusu” isimli belgesellerle “Anadolu’da Romalıların Ayak İzleri”, “Afrodisias” ve “Perge’nin Lahitleri” isimli üretimlerin direktörlüğünü yaptı.
Usta oyuncu, birinci defa 1973’te “Suçlu” sinemasındaki rolüyle Altın Portakal’da aldığı “En Uygun Erkek Oyuncu” mükafatını, 1978’de “Maden”, 1980’de “Adak ve Sürü”, 1984’te “Pehlivan”, 1989’da “Üçüncü Göz”, 1990’da “Karartma Geceleri”, 2003’te ise “Gülüm” sinemasındaki rolüyle kazandı. Böylelikle 7 sefer Altın Portakal mükafatı alan tek erkek oyuncu oldu.
Barış Zeki, Yaşar Özgür ve Hasret isimli üç çocuğu bulunan ve bütün servetini yardım vakıf ve kuruluşlarına bağışlayan usta oyuncu, 16 Eylül 2016’da, akciğer kanseri tedavisi gördüğü hastanede yaşama veda etti.